Sarısaltık Kimdir (1211 -1309)
Selçuklular döneminde, Horasan ve Türkistan bölgelerinden Anadolu’ya ve Rumeli’ye gelen erenler, evliyalar, dervişler, Alevi inancının yayılmasında önemli roller oynamış, İslam’ın akılcı ve tasavvufi yönüne dayalı bir aydınlanma hareketinin temsilcileri olmuşlardır. Sarısaltık bu erenlerdendir. Alevi inanç önderidir. Sarısaltık; temsilcileri (merkezi) Tunceli-Hozat’ta bulunan Sarısaltık Ocağı’nın ulu piridir. Şeceresi Ehl-i Beyt’e, Hz.Ali’ye, Hz.Muhammed’e dayanır. Sarısaltık üç yaşındayken babasını kaybeder ve onu Seravil adlı lala yetiştirir. Asıl adı, Şerif Hızır ya da Seyyid Muhammed Buhari’dir. Ahmet Yesevi Medresesi’nde eğitim almıştır. Hacı Bektaş Veli tarafından Hakk Yolu’nda hizmet etmesi için Rumeli’de görevlendirmiştir.
Moğol İmparatoru Cengiz Han, Kazakistan, Türkmenistan ve Horasan bölgelerini ele geçirince Şerif Hızır, Nişabur Dergahı’nın Piri Seyit İlyas ve Hacı Bektaş’ın kardeşi Menteş ile birlikte Azerbaycan’a, oradan da Hoy kentine Seyit Haydar Gazi’nin yanına gelir. Buradan da Dersim’e (Tunceli) döner. Ata binmeyi, ok atmayı, kılıç kullanmayı öğrenir. Türkistan’dan ayrılırken hocası Ahmet Yesevi ona şöyle demiştir: Saltık Muhammed’im! Hacı Bektaş Veli’ye git, Bektaş’ım seni Rum’a göndersin.
Sarısaltık, Hozat’tan Suluca Karahöyük’teki Hacı Bektaş Veli dergahına gider. Hacı Bektaş Veli ise onu Rumeli’de görevlendirir: Seni Rumeli’ne fetih etmeye gönderiyorum. Buradaki fetihten kasıt gönüllerin fethidir ki Sarısaltık destan kahramanlarında bulunan
özelliklerin hepsine sahiptir. Olağanüstü yetenekleriyle, gösterdiği kerametlerle, yiğitliğiyle Rumeli’de adını taşıyan bir kasaba kurulur: Baba Saltuk kasabası. İbn Batuta’nın Seyahatnamesi’nde söz ettiği bu kasaba, Sarısaltık’ın bir makamının bulunduğu bugünkü Romanya sınırları içindeki Babadağı’dır. Saltukname’de Sarısaltık’ın on iki mezarının olduğu belirtilir. Sarısaltık 99 yaşında Hakk’a yürümeden önce, Hakk’a yürüdükten sonraki yer olmak üzere 12 ayrı yerde makamının olacağını, on iki tabut hazırlamalarını ve her isteyene bir tabutunun verilmesini vasiyet etmiştir.
Vasiyeti üzerine Sarısaltık’ın talipleri Sarısaltık’ı yıkayıp kefenleyip çerağının yanına getirir. İsteyen beylere verilmek üzere de on bir tabut hazırlanır. İsteyenlere birer Tabut verilir. Tabutunu alan, içinde Sarısaltık’ın naaşını görür.
Bugün Sarısaltık’ın Tunceli-Hozat, Niğde-Bor, İznik, İstanbul - Rumeli Feneri, Kırklareli-Babaeski, Romanya-Babadağı, Kosova-İpek, Bulgaristan - Varna - Kaligra, Arnavutluk - Kruya, Makedonya - Ohrid, Bosna Hersek - Mostar/Balagay ve Diyarbakır’da olmak üzere 12 makamı bulunmaktadır. Bilinen makamı 12’dir. Yapılan araştırmalarda kırkın üzerinde makam ve türbeleri vardır.